Niewidoczne źródła strat energii w Ujeździe – badanie defektów ETICS przy zmiennych warunkach

Ujazd, niewielkie miasto o przeważającej zabudowie jednorodzinnej i blokowej, od kilku lat aktywnie uczestniczy w regionalnych programach poprawy efektywności energetycznej budynków. Termomodernizacje z wykorzystaniem systemu ETICS objęły wiele obiektów mieszkalnych i użyteczności publicznej, jednak z czasem pojawiły się sygnały mieszkańców o niezadowalających efektach cieplnych – pomimo wizualnie poprawnie wykonanych elewacji. W odpowiedzi na te zgłoszenia rozpoczęto badania mające na celu wykrycie niewidocznych źródeł strat energii związanych z błędami montażowymi i eksploatacyjnymi systemu ETICS, szczególnie przy zmiennych warunkach atmosferycznych.

Badania wykonano na budynkach zlokalizowanych przy ul. Leśnej, Rynku i Fabrycznej. Zastosowano pomiary termograficzne w godzinach porannych i nocnych, a także przeprowadzono badania wilgotnościowe oraz ocenę wytrzymałości warstwy klejowej w punktach kontrolnych. Ustalono, że największe straty cieplne występowały w strefach połączeń konstrukcyjnych, narożach, przy wieńcach stropowych oraz w rejonach wystających detali architektonicznych. Wyniki badań ujawniły znaczne odchylenia temperatury powierzchniowej – sięgające nawet 3,5°C – co wskazywało na obecność nieciągłości i pustek powietrznych w obrębie systemu izolacyjnego.

Ujawnienie skutków błędów aplikacyjnych na podstawie pomiarów powierzchniowych

Kluczowym wnioskiem z przeprowadzonych analiz w Ujeździe było potwierdzenie, że błędy aplikacyjne, choć często trudne do wykrycia bezpośrednio po zakończeniu prac, z czasem prowadzą do wyraźnych i mierzalnych strat energii. W szczególności dotyczyło to miejsc, gdzie nie zachowano ciągłości zaprawy klejowej lub zastosowano niewłaściwy sposób rozprowadzania kleju – np. metodę punktową bez pasa obwodowego. Tego rodzaju błędy były widoczne na termogramach jako liniowe lub rozproszone chłodne obszary, niejednokrotnie pokrywające znaczną część elewacji.

W budynkach przy ul. Mickiewicza stwierdzono, że w miejscach, gdzie klej pokrywał mniej niż 40% powierzchni płyty styropianowej, lokalna wartość współczynnika przenikania ciepła wzrastała z projektowych 0,25 W/m²K do ponad 0,36 W/m²K. Analiza danych wykazała, że różnica ta przekłada się na wzrost zużycia energii cieplnej w budynku o około 12% rocznie. W niektórych przypadkach stwierdzono również zawilgocenie materiału izolacyjnego, co dodatkowo pogarszało parametry cieplne i przyczyniało się do powstawania lokalnych stref pleśni.

Weryfikacja stanu tynków zewnętrznych wykazała także inne błędy aplikacyjne, m.in. niewłaściwe zatopienie siatki zbrojącej, co prowadziło do mikropęknięć i z czasem umożliwiało infiltrację powietrza i wilgoci. Nawet niewielkie defekty w warstwie wierzchniej skutkowały pogorszeniem szczelności termicznej przegrody, szczególnie w warunkach wiatru i opadów. Na podstawie pomiarów powierzchniowych określono, że różnica temperatury między strefami uszkodzonymi a poprawnymi wynosiła średnio 2,2–2,8°C, co potwierdzono także badaniami kontaktowymi od strony wnętrza pomieszczeń.

Dzięki tym pomiarom opracowano w Ujeździe system punktowej kontroli aplikacji zaprawy klejowej oraz dokumentowania sposobu montażu izolacji fotograficznie – co pozwala lepiej kontrolować prace już na etapie ich realizacji. Ponadto wprowadzono zalecenie wykonywania kontroli powierzchniowej po sezonie grzewczym w ramach przeglądów gwarancyjnych, co umożliwia wczesne wykrycie defektów i ich naprawę przed narastaniem skutków energetycznych.

Ujeździe doświadczenie dowodzi, że nawet drobne uchybienia przy aplikacji systemu ETICS mogą w dłuższej perspektywie prowadzić do istotnego pogorszenia właściwości cieplnych budynku. Właściwa kontrola jakości, w tym pomiary powierzchniowe i termograficzne, stanowią dziś nieodzowny element nie tylko odbioru, ale również eksploatacji systemów ociepleń.