Obiekty Budowlane a szkody górnicze

Przebudowa i Bezpieczeństwo Obiektów Budowlanych na Terenach Górniczych

Ważnym aspektem projektowania i użytkowania obiektów budowlanych na terenach górniczych jest ich odpowiednie dostosowanie do wpływów eksploatacji górniczej. Wiele obszarów w kraju obejmuje złoża kopalin użytecznych, które podlegają podziemnej eksploatacji, generując zmiany w strukturze terenu i mogąc wpływać na istniejące oraz planowane budowle.

Eksploatacja górnicza prowadzi do naruszeń górotworu, co skutkuje ruchem mas skalnych i gruntu w kierunku wyrobiska. Na powierzchni manifestuje się to w postaci obniżeń terenu, przemieszczeń oraz złożonych deformacji. Intensywność tych zmian jest największa w obszarze bezpośredniego wpływu eksploatacji, gdzie działania na różnych obszarach nakładają się, prowadząc do kumulacyjnych efektów.

Deformacje terenu, w tym obniżenia, mogą wpływać negatywnie na infrastrukturę techniczną i obiekty budowlane znajdujące się w zasięgu wpływów górniczych. Dla istniejących obiektów, możliwości przystosowania są ograniczone, a ochrona polega głównie na wzmocnieniu konstrukcji i ewentualnym podziale na segmenty. Dla nowych obiektów, przystosowanie może obejmować odpowiednie usytuowanie, dobór wielkości i kształtu, podział na segmenty, wybór materiałów konstrukcyjnych, wzmocnienie konstrukcji, oraz izolację przeciwwilgociową.

Przewidywane wpływy eksploatacji górniczej są określane w projekcie zagospodarowania złoża (PZZ), który przedsiębiorca górniczy przedstawia w celu uzyskania koncesji. Projekt ten uwzględnia obszar górniczy oraz teren podlegający wpływom eksploatacji. Informacje te są także zawarte w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego gminy.

Zakłady górnicze zobowiązane są do ochrony zarówno złoża, jak i obiektów budowlanych. Przed podjęciem eksploatacji przeprowadzają inwentaryzację zagospodarowania i infrastruktury oraz analizują stan techniczny obiektów. Kategorie odporności budowli są oceniane na podstawie rezerw nośności konstrukcji. Istniejące obiekty mogą być poddane profilaktycznemu wzmocnieniu lub obserwacji w razie wpływów eksploatacji.

W przypadku uszkodzeń istniejących obiektów, zakłady górnicze organizują działania naprawcze. Przystępują do napraw w przypadku wystąpienia większych wstrząsów górniczych lub po przejściu frontu eksploatacji. Jednakże, działania te są często opóźnione, a uszkodzenia lub odkształcenia mogą pozostać nieusunięte lub znacząco przewyższają te wskazywane w prognozach. Dochodzenie roszczeń w przypadku wystąpienia szkód górniczych wymagać może pomocy Biegłego Rzeczoznawcy Budowlanego. W przypadku wystąpienia wychylenie należy dokonać pomiarów stopnia wychylenia budynku na przykład poprzez zastosowanie skaningu laserowego 3D

Nowe obiekty budowlane na terenach górniczych wymagają dostosowania do przewidywanych wpływów eksploatacji. Decyzja o warunkach zabudowy zawiera warunki górnicze, a prognoza wpływów górniczych jest dostarczana wraz z decyzją o warunkach zabudowy. Inwestor musi przystosować obiekt do przewidywanych wpływów, co może obejmować zabezpieczenia odpowiednie do prognozowanych zagrożeń. Istotne w tym przypadku jest również nie przewymiarowanie konstrukcji , gdyż zakład górniczy odmówi zwrotu kosztów zabezpieczenia obiektu.

Jednakże, obecne przepisy budowlane dla terenów górniczych wydają się niewystarczające. Istniejące obiekty budowlane na terenach górniczych mogą być narażone na zwiększone ryzyko uszkodzeń, a nowe inwestycje mogą stanowić wyzwanie dla projektantów i inwestorów, zwłaszcza gdy zagrożenia górnicze są traktowane jako drugorzędne wobec innych aspektów planowania przestrzennego.

W związku z tym, istnieje potrzeba bardziej szczegółowego podejścia do przystosowywania obiektów budowlanych na terenach górniczych, uwzględniającego zarówno istniejące, jak i planowane inwestycje. Konieczne jest uwzględnienie złożoności procesów geologicznych i wpływów górniczych w regulacjach budowlanych oraz promowanie rozwiązań technicznych, które minimalizują ryzyko uszkodzeń i zapewniają bezpieczeństwo użytkowników. W takich przypadkach konieczna może być pomoc Biegłego Rzeczoznawcy Budowlanego.

Wprowadzenie bardziej rygorystycznych norm i wytycznych dotyczących budowy na terenach górniczych, a także wspieranie badań nad innowacyjnymi rozwiązaniami technicznymi, mogłoby przyczynić się do zwiększenia odporności obiektów budowlanych na tego rodzaju specyficzne zagrożenia. Współpraca pomiędzy przedsiębiorstwami górniczymi, inżynierami budownictwa, geologami oraz organami regulacyjnymi jest kluczowa w celu opracowania skutecznych i zrównoważonych rozwiązań dla obiektów budowlanych na terenach górniczych.