Diagnoza konwekcyjnych strat ciepła w systemach ETICS – przypadek Kędzierzyna-Koźla

Kędzierzyn-Koźle, miasto z dużą liczbą wielorodzinnych budynków z okresu PRL, od lat wdraża programy termomodernizacyjne oparte głównie na systemach ETICS. Choć na pierwszy rzut oka ocieplone elewacje świadczą o rosnącej efektywności energetycznej zasobu mieszkaniowego, rzeczywiste dane eksploatacyjne wielu budynków pokazują rozbieżność między projektowaną a osiąganą redukcją zużycia energii. Źródłem tych nieprawidłowości często okazują się niedoskonałości montażowe prowadzące do konwekcyjnych strat ciepła w warstwie izolacyjnej.

W budynkach zlokalizowanych m.in. na osiedlu Piastów czy w rejonie Śródmieścia, przeprowadzona termowizja oraz audyty energetyczne wykazały, że pomimo zastosowania izolacji o grubości 12–15 cm, współczynnik przenikania ciepła w wybranych strefach elewacji przekracza normowe wartości. Kluczowym czynnikiem wpływającym na ten stan rzeczy okazały się pionowe szczeliny powietrzne i lokalne rozwarstwienia wewnątrz układu ETICS, które aktywują mechanizmy konwekcji naturalnej – znacząco zwiększające wymianę ciepła w miejscach defektów.

Wpływ niedoskonałości ETICS na rzeczywiste straty ciepła w budynkach mieszkalnych

W praktyce budowlanej Kędzierzyna-Koźla obserwuje się kilka charakterystycznych typów niedoskonałości montażowych prowadzących do strat ciepła. Najczęściej występujące problemy to nieciągłości kleju, puste spoiny pionowe między płytami izolacyjnymi, brak wypełnienia pianą poliuretanową lub zaprawą, a także niewłaściwe układanie płyt w układzie krzyżowym. Te pozornie drobne błędy powodują powstanie szczelin, które – pod wpływem różnicy temperatur wewnątrz i na zewnątrz budynku – stają się kanałami cyrkulacji powietrza.

Termowizja wykonana zimą 2024 roku w jednym z budynków przy ul. Targowej ujawniła charakterystyczne, pionowe smugi chłodu na elewacji. Analiza wskazała, że w tych miejscach występowały pionowe przerwy o szerokości zaledwie 3–6 mm, ale o długości przekraczającej wysokość jednej kondygnacji. Mimo niewielkiego przekroju, konwekcja wewnętrzna w tych kanałach powodowała lokalny wzrost wartości współczynnika U o nawet 0,08 W/m²K względem partii przegrody pozbawionej defektu.

Badania wykonane w budynkach modernizowanych w latach 2018–2022 potwierdzają, że niedoskonałości w układaniu płyt styropianowych prowadzą do zaburzeń rozkładu temperatury na całej powierzchni przegrody. Utrata jednorodności cieplnej powoduje, że niektóre strefy elewacji ulegają intensywnemu wychłodzeniu, co w dłuższej perspektywie prowadzi do zawilgocenia warstwy termoizolacyjnej, odspajania tynku oraz pogorszenia komfortu cieplnego wewnątrz mieszkań.

W Kędzierzynie-Koźlu wzrasta zatem rola monitoringu powykonawczego – w tym zastosowania kamer termowizyjnych oraz mobilnych czujników różnicy temperatur. Dzięki tym narzędziom możliwe jest szybkie i nieinwazyjne wykrycie obszarów zagrożonych stratami cieplnymi, jeszcze przed wystąpieniem widocznych oznak degradacji elewacji. Audyty termowizyjne są dziś coraz częściej zamawiane przez zarządców nieruchomości jeszcze w okresie rękojmi, by ocenić jakość montażu i zabezpieczyć się przed kosztownymi remontami w kolejnych latach.

Wnioski z lokalnych obserwacji w Kędzierzynie-Koźlu wskazują, że nawet drobne uchybienia wykonawcze w systemach ETICS, niedostrzegalne przy odbiorze robót, mogą prowadzić do trwałych i kosztownych konsekwencji energetycznych. Rysujące się smugi chłodu na elewacjach to nie tylko sygnał wizualny, ale realny dowód strat energii, które w skali roku mogą zwiększyć zapotrzebowanie cieplne budynku nawet o 10–15% względem wartości projektowych.

Dlatego to właśnie na etapie wykonawstwa i późniejszej diagnostyki leży największy potencjał w poprawie efektywności energetycznej systemów ETICS. Kędzierzyn-Koźle staje się przykładem miasta, które nie tylko inwestuje w ocieplenie budynków, ale również uczy się, jak ocieplać skutecznie i trwale, z pełnym uwzględnieniem zjawisk fizycznych zachodzących wewnątrz przegród.