Katastrofa budowlana – co robić, by nie zostać z ruinami i pustym kontem?

Rzeszów – dynamicznie rozwijające się miasto, które w ostatnich latach przyciąga deweloperów, inwestorów i osoby szukające spokojnego miejsca do życia w południowo-wschodniej Polsce. Nowoczesne osiedla, hale przemysłowe, biurowce i inwestycje publiczne zmieniają krajobraz miasta. Niestety, tempo rozwoju niesie ze sobą również ryzyko błędów konstrukcyjnych, zaniedbań projektowych i nadzoru. Gdy dochodzi do katastrofy budowlanej – pękają ściany, zawalają się stropy, osiadają fundamenty – pojawia się dramat właścicieli, najemców i wykonawców. Katastrofa budowlana to nie tylko utrata dachu nad głową, ale często również długa batalia o sprawiedliwość i odszkodowanie. Co robić, gdy dom zamienia się w ruinę, a ubezpieczyciel milczy lub zaniża wypłatę?

W tej części artykułu pokażemy, kto ponosi odpowiedzialność za katastrofę budowlaną w Rzeszowie, jakie kroki należy podjąć natychmiast po zdarzeniu oraz jak skutecznie dochodzić swoich roszczeń – zanim czas i biurokracja zniszczą szanse na odzyskanie pieniędzy.

Katastrofa budowlana w Rzeszowie – kto odpowiada i jak skutecznie dochodzić roszczeń?

Katastrofa budowlana, zgodnie z definicją zawartą w art. 73 Prawa budowlanego, to niezamierzone, gwałtowne zniszczenie obiektu budowlanego lub jego części, które może powodować zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi, mienia lub środowiska. W Rzeszowie do takich zdarzeń dochodziło m.in. w wyniku:

• błędów konstrukcyjnych (źle zaprojektowane lub niewłaściwie wykonane fundamenty i stropy),
• zaniedbań wykonawczych (zastosowanie niezgodnych z projektem materiałów lub wadliwy montaż konstrukcji),
• braku nadzoru inwestorskiego (zwłaszcza przy mniejszych inwestycjach),
• wpływów zewnętrznych (osuwiska, szkody górnicze, nadmierne obciążenia wodami opadowymi).

Jakie kroki podjąć tuż po katastrofie budowlanej?

1. Wezwać odpowiednie służby – straż pożarną, nadzór budowlany, policję. Każda katastrofa musi być natychmiast zgłoszona, a teren zabezpieczony.
2. Zabezpieczyć dokumentację – projekty budowlane, umowy, faktury, korespondencję z wykonawcą, dziennik budowy – wszystko to będzie dowodem w dochodzeniu roszczeń.
3. Nie usuwać gruzu bez dokumentacji technicznej – rzeczoznawca budowlany musi mieć możliwość przeprowadzenia oględzin i analizy przyczyn katastrofy.
4. Wykonać ekspertyzę techniczną – niezależna opinia rzeczoznawcy może wykazać, kto zawinił i jaka jest wartość strat.
5. Zgłosić szkodę do ubezpieczyciela – jeśli budynek był ubezpieczony, należy bezzwłocznie rozpocząć procedurę roszczeniową.

Kto ponosi odpowiedzialność za katastrofę budowlaną?

• Projektant – jeśli błąd wynikał z błędnego projektu lub niezgodności z normami technicznymi.
• Wykonawca – jeśli nie przestrzegał projektu, zastosował niewłaściwe materiały lub dopuścił się rażących błędów wykonawczych.
• Kierownik budowy – za brak nadzoru, tolerowanie odstępstw od projektu, niewłaściwe prowadzenie dziennika budowy.
• Inspektor nadzoru inwestorskiego – jeśli nie reagował na nieprawidłowości lub nie przeprowadzał kontroli zgodnie z przepisami.
• Inwestor – w ograniczonym zakresie, jeśli np. samodzielnie zmieniał projekt lub zatrudniał niewykwalifikowane firmy.

Jak skutecznie dochodzić roszczeń?

Dochodzenie roszczeń po katastrofie budowlanej to proces wieloetapowy i wymagający fachowego wsparcia. Kluczowe znaczenie ma jakość i kompletność dokumentacji oraz prawidłowe określenie przyczyn katastrofy. W Rzeszowie coraz częściej mieszkańcy sięgają po pomoc rzeczoznawców budowlanych, prawników specjalizujących się w sprawach cywilnych i kosztorysantów, którzy opracowują rzetelne wyceny napraw.

Etapy dochodzenia roszczeń:

1. Wycena strat – sporządzona przez rzeczoznawcę budowlanego, uwzględniająca zarówno zniszczenia materialne, jak i ewentualne koszty ekspertyz i osuszeń.
2. Zgłoszenie szkody do ubezpieczyciela – warto pamiętać o terminach (zwykle 7 dni od zdarzenia) i dołączyć pełną dokumentację fotograficzną oraz techniczną.
3. Wystąpienie z roszczeniem cywilnym – przeciwko projektantowi, wykonawcy lub innym osobom odpowiedzialnym. Może obejmować zarówno naprawę szkód, jak i utracone korzyści (np. brak możliwości użytkowania lokalu).
4. Współpraca z kancelarią prawną – w przypadku sporu sądowego niezbędne jest poparcie dowodowe, w tym ekspertyzy i opinie biegłych.

Rzeszów – lokalne uwarunkowania i problemy

• Budownictwo na osuwiskach – zwłaszcza na obrzeżach miasta, m.in. w dzielnicach Słocina czy Zalesie.
• Inwestycje deweloperskie realizowane w pośpiechu – przypadki osiadania fundamentów, pękających stropów, przecieków na połączeniach płyt prefabrykowanych.
• Przebudowy bez nadzoru – często dotyczące starszych domów jednorodzinnych przerabianych na lokale usługowe bez zgody i analizy konstrukcyjnej.

Katastrofa budowlana to nie tylko dramat ludzki i majątkowy. To także moment, w którym odpowiedzialność – cywilna, karna i administracyjna – musi zostać jasno określona. W Rzeszowie, gdzie coraz częściej mówi się o „niewidzialnych błędach konstrukcyjnych”, rośnie potrzeba szybkich, skutecznych i profesjonalnych działań zaraz po zdarzeniu. W drugiej części artykułu przeanalizujemy wybrane przypadki lokalnych katastrof i pokażemy, jakie działania pozwoliły mieszkańcom Rzeszowa odzyskać swoje pieniądze i odbudować bezpieczeństwo.