Rzeczoznawca budowlany wskazuje, że zawilgocenie fundamentów coraz częściej pojawia się w budynkach Nowego Sącza

Nowy Sącz, malowniczo położone miasto w dolinie rzeki Dunajec, otoczone pasmami Beskidu Sądeckiego i Wyspowego, może poszczycić się nie tylko bogatą historią, ale i dynamicznie rozwijającą się zabudową jednorodzinną. Niestety, mieszkańcy tej urokliwej części Małopolski coraz częściej zmagają się z powracającym problemem – zawilgoceniem fundamentów. W ostatnich latach rzeczoznawcy budowlani w Nowym Sączu zauważają wyraźny wzrost liczby zgłoszeń dotyczących zawilgoconych piwnic, przesiąkających ścian fundamentowych oraz wykwitów wilgoci w strefie przyziemia. Problem ten dotyczy nie tylko starych domów budowanych przed dekadami, lecz również nowych inwestycji, które teoretycznie powinny być zabezpieczone przed wodą gruntową i opadową.

Powodów takiego stanu rzeczy jest wiele – od zmieniających się warunków klimatycznych, przez wzrost poziomu wód gruntowych, po błędy projektowe i wykonawcze. W rejonie Nowego Sącza, gdzie lokalne uwarunkowania geotechniczne są bardzo zróżnicowane, brak właściwej analizy podłoża gruntowego i niskiej jakości izolacje przeciwwilgociowe okazują się jednymi z głównych przyczyn problemów z wilgocią w fundamentach. W dodatku dynamiczny rozwój urbanistyczny miasta często skutkuje zmianą stosunków wodnych na działkach – zabudowywane są tereny podmokłe, zasypywane rowy melioracyjne, a systemy kanalizacji deszczowej nie nadążają za potrzebami nowych osiedli.

Dzielnice Nowego Sącza takie jak Helena, Zabełcze, Dąbrówka czy Falkowa to tylko niektóre z miejsc, w których mieszkańcy coraz częściej zgłaszają się do rzeczoznawców budowlanych z prośbą o ocenę zawilgoconych fundamentów. Problem ten nie tylko wpływa na komfort użytkowania budynków, ale także stanowi realne zagrożenie dla ich trwałości technicznej i zdrowia mieszkańców. Jakie więc są najczęstsze źródła zawilgocenia i dlaczego tak trudno jest je wyeliminować?

Podciąganie kapilarne – niewidoczny, lecz groźny wróg

Jednym z najczęściej spotykanych zjawisk prowadzących do zawilgocenia fundamentów w Nowym Sączu jest podciąganie kapilarne wilgoci z gruntu. To naturalny proces fizyczny, który polega na tym, że woda z gleby „wędruje” ku górze przez pory i mikropory w materiałach budowlanych, zwłaszcza w cegłach, betonach czy zaprawach murarskich. Problem pojawia się wówczas, gdy izolacja pozioma (np. z papy, folii lub mas bitumicznych) zostanie uszkodzona, źle wykonana lub całkowicie pominięta podczas budowy. W efekcie wilgoć z gruntu bez przeszkód przenika w głąb ścian fundamentowych, a następnie do wnętrza budynku.

W starych domach Nowego Sącza często spotyka się konstrukcje bez żadnej skutecznej bariery przeciwwilgociowej. W domach budowanych w latach 60. i 70. popularne były izolacje wykonane z kilku warstw papy, które z czasem ulegały zniszczeniu. W nowszych budynkach, choć stosuje się nowoczesne materiały, problemem okazuje się często niedokładność wykonania, brak ciągłości izolacji lub jej uszkodzenie już na etapie zasypywania fundamentów.

Nieprawidłowe odwodnienie terenu

Innym częstym źródłem problemu są błędy w zagospodarowaniu działki – przede wszystkim brak efektywnego odwodnienia. W Nowym Sączu wiele posesji znajduje się na terenach o niekorzystnych warunkach gruntowo-wodnych, gdzie po intensywnych opadach dochodzi do stagnacji wody w bezpośrednim sąsiedztwie budynków. Jeśli nie zastosowano drenażu opaskowego lub nie zadbano o odpowiednie nachylenie terenu odprowadzające wodę od ścian budynku, woda z opadów może przedostawać się do strefy fundamentów i zalegać tam przez długi czas.

Rzeczoznawcy budowlani podkreślają, że w wielu przypadkach za zawilgocenie fundamentów odpowiadają także zbyt płytko osadzone rury spustowe z dachu, które kierują wodę bezpośrednio przy cokole budynku. Szczególnie groźne jest to zimą, gdy woda zamarza w szczelinach i powoduje pękanie tynków oraz uszkodzenia konstrukcji. Brak rynien lub ich niewłaściwe zamocowanie to także częsty problem obserwowany podczas oględzin technicznych w Nowym Sączu.

Błędy projektowe i wykonawcze

Choć mogłoby się wydawać, że współczesne standardy budowy i normy techniczne eliminują ryzyko powstania zawilgocenia, rzeczywistość pokazuje, że wciąż wiele problemów ma swoje źródło w nieprawidłowym zaprojektowaniu lub wykonaniu fundamentów. W Nowym Sączu rzeczoznawcy coraz częściej mają do czynienia z budynkami, w których np.:

• Izolacje przeciwwilgociowe zostały wykonane w sposób nieciągły, z licznymi szczelinami i niedoklejeniami.
• Zastosowano niewłaściwy materiał – np. folię niskiej jakości zamiast dedykowanej membrany.
• Brak było warstw ochronnych – izolacje zostały mechanicznie uszkodzone w trakcie zasypywania wykopów.
• Nie przewidziano drenażu mimo zalegania warstw nieprzepuszczalnych (gliny, iłów), co doprowadziło do stagnacji wody przy ścianach.

W Nowym Sączu zdarzają się także przypadki, w których fundamenty nie zostały odpowiednio zabezpieczone przed wodą podskórną – szczególnie w terenach zalewowych lub w sąsiedztwie cieków wodnych, jak Potok Łubinka czy Kamienica Nawojowska. Brak analizy geotechnicznej lub jej zbagatelizowanie na etapie projektu prowadzi do poważnych konsekwencji technicznych już kilka lat po zakończeniu budowy.

Zjawiska atmosferyczne i zmiany klimatyczne

Kolejnym czynnikiem, który wpływa na wzrost problemów z zawilgoceniem fundamentów w Nowym Sączu, są obserwowane zmiany klimatyczne. Coraz częstsze i intensywniejsze opady deszczu, szybkie roztopy śniegu oraz gwałtowne burze powodują, że ilość wody trafiającej do gruntu znacząco wzrasta. Jeśli konstrukcja fundamentów nie została zaprojektowana z odpowiednim zapasem odporności, może dojść do ich przesiąkania i zawilgocenia już po kilku godzinach od wystąpienia zjawisk ekstremalnych.

Zmiany te są szczególnie widoczne na terenach nizinnych i podmokłych, gdzie brak odpływu wody prowadzi do stopniowego podnoszenia poziomu wód gruntowych. W rejonie Nowego Sącza pojawia się także zjawisko powolnych osiadań gruntów organicznych, które dodatkowo zwiększają ryzyko przemieszczeń konstrukcji i uszkodzenia izolacji. Problem ten nasila się także w budynkach, które nie są podpiwniczone – wilgoć przenika wówczas przez podłogi parteru, powodując uszkodzenia paneli, płytek i izolacji cieplnej.

W kolejnej części artykułu przyjrzymy się, jaką rolę odgrywa rzeczoznawca budowlany w walce z problemem wilgoci – od oceny technicznej, przez przygotowanie zaleceń, po nadzór nad pracami osuszającymi i naprawczymi.